Dit is een serie van negen blogs over ‘Het Empathisch spectrum’. Deel 8
Misschien heb je het zelf meegemaakt, of ben je het bij anderen tegengekomen: een empathisch persoon die een diepe band ervaart met iemand die weinig invoelend vermogen toont. Het lijkt een onlogische combinatie. En toch komt het vaker voor dan je misschien denkt. Vooral bij empaten zie je dat ze zich soms aangetrokken voelen tot mensen met eigenschappen die haaks staan op hun eigen gevoeligheid – zoals narcisten of psychopaten. Hoe kan dat?
Empaten worden vaak onbewust aangetrokken tot mensen die hun tegenpool lijken. Terwijl zij vanuit liefde, zorg en intuïtie verbinden, kunnen anderen juist handelen vanuit macht, manipulatie of controle. Dat lijkt een onmogelijke match, en toch ontstaat er soms een intens magnetische, bijna magische dynamiek.
Hoe dat komt? Op energetisch niveau is er sprake van een soort herkenning. Niet in de zin van ‘dit is goed voor mij’, maar eerder als ‘dit voelt bekend en dus ook wel veilig’.
Veel empaten zijn van jongs af aan gewend geweest om zich af te stemmen op anderen. En vaak juist op mensen die emotioneel onveilig of onvoorspelbaar waren. Denk aan een ouder of opvoeder die pas aandacht of liefde aan jou gaf als je hun stemming goed aanvoelde en jij daarnaar handelde. Je leerde jezelf aan om op de tweede plaats te gaan staan. Voorrang te geven aan het scannen en invoelen van de ander, en je gedrag aan te passen aan hun behoeften. Ook voor mensen die uitsluitend (je energie) nemen en jou niets teruggeven.
Zonder dat je het je realiseerde, creëerde je ‘neuropaden’ (raakte je ‘bedraad’) om koste wat het kost te zorgen voor het welzijn van de ander. Soms zelfs (onbewust) en tot ‘slaafs’ aan toe. Want een empathische persoonlijkheid voelt de dreigende energie van de consequenties, die anders ongetwijfeld (weer) zouden volgen, al aankomen voordat een ander deze in de realiteit van het hier en nu manifesteert. De empaat kiest dan vaak voor ‘voorkomen is beter (veiliger) dan blussen’.
‘Sympathy for the devil’
Het welzijn van de empaat (of hoog empathische HSP) hangt letterlijk af van het onderhouden van een diepe connectie en verbinding met andere mensen, planten, dieren en de planeet. Van het geven en ontvangen van onvoorwaardelijke liefde. Dat is hun positieve kracht, die alleen kan worden ingezet wanneer de eigen identiteit, de Soul-self, volledig en bewust in hun leven gemanifesteerd kan worden.
De relatie tussen een empaat en een narcist is geen toeval. Die is als de plus en de min kant van een batterij, als een energetische dans waarin beiden – vaak onbewust – rollen aannemen. De narcist zoekt bevestiging, bewondering en controle. De empaat wil helen, zien en doorgronden. De één neemt, de ander geeft. Dat kan een tijdlang werken, totdat de empaat steeds verder leegloopt.
Juist omdat empaten zoveel voelen, willen begrijpen en hechten aan harmonie, zijn ze gevoelig voor mensen die daar een enorm gebrek aan hebben. In de nabijheid van iemand met narcistische trekken – charmant, zelfverzekerd, maar ook manipulatief en egocentrisch – kan een empaat (vaak onbewust) ‘denken’: ‘als ik maar genoeg liefde geef, dan gaat diegene wel ervaren dat hij of zij veilig bij me is. En dan komt het echte diepere en liefdevollere contact en de aandacht voor hoe ik me voel vanzelf wel.’
Er kan ook nog iets anders spelen waar je niet zo snel aan zou denken. Wanneer bij mensen, om wat voor reden dan ook, het empathisch vermogen (tijdelijk) op pauze, volledig of helemaal uitstaat, betekent dat niet dat dat ze niet extreem gevoelig kunnen zijn – als het hunzelf betreft. Vaak zijn juist zij bij het minste of geringste gekwetst, maar zullen dat nooit openlijk prijsgeven. Als zeer empathisch mens pik je deze onzichtbare, niet geuitte energie van hen echter wel op. Je kunt je zelfs verplaatsen in hoe zwaar de ander, terwijl die jou op dat moment wreed en onrechtvaardig behandelt, het op een bepaalde manier zelf ook heeft. Waar een gebalanceerd mens met gezonde grenzen het narcistische gedrag op zo’n moment duidelijk ziet en iemand daarom op afstand houdt of zelfs afwijst, voel jij het ongemak van de ‘tegenpartij’. Dat wekt, door jouw extreem empathische vermogen, (onbewust) weer meer sympathie en begrip voor die persoon op, waarbij de kans groot is dat je je op glad ijs begeeft.
Zie het als dat je zo toch elke keer opnieuw, op een cruciaal moment, een exemplaar van je voordeursleutel afgeeft. Je steeds iets diepers van jezelf laat zien wat vervolgens weer misbruikt wordt om je verder te kwetsen, onzeker te maken, en je te isoleren van je omgeving. Het goede nieuws is dat – als je dit eenmaal snapt – je nu een extra slot kan plaatsen op al je deuren, waarvan je alle kopieën voor altijd in jouw eigen kluis bewaart. Zo kun je eindelijk besluiten om echt voor jezelf te kiezen – hoe moeilijk dat ook kan zijn. In blog 9 volgen wat tips die je hopelijk in dit proces kunnen bijstaan.
Oscar-winnaar
De narcistische maar vooral de psychopathische persoonlijkheid, vaak zeer intelligent en meester in het emotieloos spelen van meedogenloze spelletjes, heeft nog een extra geheim wapen. Het is mogelijk jouw positieve liefdevolle kwaliteiten (bewust) aan je terug te spiegelen. Je denkt op zo’n moment dat er echt een verschuiving plaats aan het vinden is in de persoon waar jij keer op keer opnieuw je kwetsbare hart voor openstelt.
En je gaat dan, vaak tegen beter weten in, toch weer verder. Vol hoop en goeie moed, investerend in de relatie die jou zo uitput. En soms zelfs (bewust) isoleert van de rest van je omgeving – die je nog wakker zou houden als ze wisten in wat voor extreme situatie je terecht bent gekomen. Zo’n relatie kan je (tientallen) jaren volledig in z’n macht hebben en houden. Want de zogenaamde positieve verandering in de ander waar jij zo graag in wilt geloven, is slechts een Oscar-waardig optreden in een hele nare film.
Dat echte contact, waar je steeds opnieuw naar blijft zoeken, blijft meestal uit. Van samen groeien is geen sprake. In plaats daarvan komt er bij jou steeds meer verwarring, uitputting en een gevoel van falen.
De empaat blijft proberen, geven en begrijpen, maar ontvangt weinig tot niets terug. Of erger: krijgt juist kritiek, schuld, stilte of afwijzing terug. Dat maakt de empathische persoon in zo’n relatie steeds onzekerder. En dus ook steeds kwetsbaarder.
In zo’n situatie staat het energetische immuunsysteem van de empaat meer onder druk dan dat van de hoogsensitieve persoon. De laatste kan zeker een spons zijn geworden, en totale uitputting ondervinden van zo’n slopende dynamiek.
Maar de empaat loopt als kameleon een veel groter risico op vooral mentale verwarring (‘het is mijn schuld’, ‘ik ben het die het slechtste in deze persoon bovenhaalt’) door deze (langdurige) emotionele of mentale (psychologische) mishandeling.
Traumabond
Psychologen noemen dit ook wel de ‘traumabond’: een verbinding die ontstaat vanuit oude pijn, niet vanuit gezonde liefde. Als je in je jongste jaren in plaats van een gezonde hechting en veiligheid, alleen afwijzing en beloningen voor aanpassing in je gedrag (tegen jezelf in gaan) hebt gekend, dan is het mogelijk dat er een neuropad in je hersenen is gesleten. Dit pad ‘denkt’ foutief; dat zo behandeld worden onvoorwaardelijke liefde van de ouder of verzorger is.
Tot je dit op het diepste niveau begrijpt en kan verwerken, zal je je (onbewust) aangetrokken blijven voelen tot een soortgelijke dynamiek. Je ‘default setting’ moet letterlijk 180 graden om. Zodat je tot gezonde, positieve relaties kan komen. Die (onterecht maar begrijpelijk) eerst ook nog heel onwennig (onvertrouwd) kunnen voelen.
Tot je zo ver bent, voelt de empaat zich verantwoordelijk voor het welzijn van de ander. En de narcistische persoonlijkheid gebruikt dat om grip te houden. Ook minder extreme mensen (met een lage empathie), die eigenlijk geen controle over hun eigen leven hebben en vaak kampen met emotionele en mentale problemen en verslavingen, vinden soms op een vreemde manier rust in het controleren en domineren van de medemens.
De empaat is dus vaak aangetrokken tot die intensiteit, die als een diepe band aan kan voelen. Maar er is geen sprake van echte intimiteit. Er is geen gelijkwaardigheid. En vroeg of laat wordt de empaat wakker met een gevoel van verlies – van eigenwaarde, energie en zelfrespect. En, vaak geïsoleerd geraakt van zijn of haar omgeving, met een oorverdovend gevoel van verstikkende eenzaamheid.
Eigen verantwoordelijkheid
Het allerbelangrijkste addertje schuilt nog onder het gras. Dat is je eigen Devil in disguise. De (onbewuste) behoefte om, uit voorzorg (overlevingsstrategie), zelf ‘energetisch te spioneren’ – in het energieveld van anderen te vertoeven. Vanwege het eerder besproken ‘voorkomen is beter dan blussen’.Als jij bijvoorbeeld zelf heel ongemakkelijk wordt van een bepaalde emotie van een dierbare en daarom steeds in de gaten houdt hoe diegene zich voelt (zodat je ‘de bui kan zien hangen’ en daar zodoende op voorbereid bent), ben je zelf ook onuitgenodigd in het energiehuis van iemand anders aanwezig.
Uiteindelijk is de enige waterdichte methode om een einde te maken aan de aanwezigheid van anderen in jouw energieveld en aan alle ruis op je zender, die strategie voorgoed achter je te laten. Dat vergt uiteraard lef. En doorzettingsvermogen.
Geef niet op; oefening baart kunst. Want pas dan kun je leven, fysiek geaard en gegrond in je eigen lichaam, in direct contact met je spirituele energielichaam (de hoogste frequentie van jezelf, je Soul-self). Verheug je, in lastige tijden, vast op de glasheldere ontvangst van jouw unieke radiostation in het Universum … dat via je eigen antenne (je intuïtie) uitstekend te ontvangen is. In deel 9 van deze serie vind je wat handige tips waarmee je, vergezeld van je Eigen-Wijsheid en je intuïtie aan de slag kunt gaan.
Lees ook de andere acht afleveringen van deze blogserie op deze website. Bezoek de profielpagina van Dree Andrea als je vermoedt dat zij de coach is die jou het best kan begeleiden.
